3 - 6 Yaş Arası Çocukların Gelişim Özellikleri

Sosyal Gelişim:
3-6 yaş arası oyun çağı çocuğu bedenen,zeka ve kişilik bakımından hızla büyümekte,öteki dönemlerde kazandığı güven ve bağımsızlık duygularına paralel olarak çevresini genişletmekte,keşifler yapmaktadır.

Bu dönemde çocuğun çevresini,kendine,özellikle cinselliğe karşı merak ve öğrenme eğilimi kendini gösterir,soru sorması en yüksek düzeyine ulaşır.Girişim dönemi olarak adlandırılan bu dönemde çocuğun merak ve ilgilerine yönelik suçlayıcı,cezalandırıcı tutumlar onu hayat boyu gereken öğrenme isteğini,girişimciliğini  engelleyecek,bir takım sosyal ve duygusal sorunlara yol açabilecektir.

Bu dönem ayrıca çocukta vicdanın geliştiği dönemdir.Çocuk artık dış dünyadan,anne babasından gelen disiplini içselleştirmeye başalmıştır.Dozunda bir disiplin doğru ve sağlıklı bir vicdan gelişimine,suçlayıcı,cezalandırıcı disiplin bireyin suçluluk duygularının gelişimine yol açar.Suçluluk duyguları çocuğun hareketlerini kısıtlar,yeni şeyler öğrenmek,merak etmek yani girişimcilik yeteneklerinden onu alıkoyar.Dozunda bir vicdan gelişimi ise toplumsal kurallara uyan ama gereksiz suçluluk duyguları ile kendini kısıtlamayan, dolayısıyla özgür düşünebilen, hedefler koyabilen,öğrenmeye açık,girişimci bir kişilik sağlayacaktır.

Bilişsel gelişim:

Bu evrede çocuk dile ve sembolik düşünce yeteneğine sahiptir. Sembolik düşünme yeteneği;kavram geliştirme,dil,jestler,yaratıcılık,resim ve diğer sanatsal eylemler için  temel oluşturu.Sembolik düşünme yeteneği oyunda da kendini gösterir.Çocuk farklı objeleri hayal ettiği biçimde kullanır,onlarla oynar.

Bu dönemdeki çocuğun zihinsel işleyişi görünenin etkisi altındadır.Örneğin eşit ağırlıkta olduğu gösterilen iki parça hamurdan birine daha büyük ,diğerine daha küçük bir şekil verildiğinde görüntünün etkisi altındaki bu yaş çocuğu büyük parçanın ağır olduğunu söyleyecektir.

Benmerkezcilik bu dönemdeki düşünce yapısının tipik özelliğidir. Başkalarının duygu ve gereksinimlerini farketme konusunda yetersizlik gösterirler.Bu dönemin sonlarına doğru başkalarının ne hisettiği ve ne düşündüğüne ilişkin becerileri gelişmeye başlar.

3-4 yaş           Nesneler arasındaki ilişkileri anlayabilir,eşleştirme yapabilirler.
                     Uzun-kısa ayırımını yapabilirler.
                     Basit-somut sınflandırmalar yapabilirler (yiyecek,giyecek,hayvan gibi)
                     10’a kadar sayabilir
                     6 parçalı yap boz yapabilir
                     Kare çizebilir
                     Benzerlik ve farklılıkları söyleyebilir.
                     3 rengi isimlendirebilir
                     3 şekli isimlendirebilir (kare,üçgen,daire) 

2

4-5 yaş            Kısa dize,tekerleme tekrar edebilir
                      Ağır-hafif ayırımı yapabilir
                      Dinlediği öyküdeki birkaç ana noktayı tekrarlayabilir
                      İnsan resmi çizebilir
                      20’ye kadar sayabilir

1                    1-20 arası rakamları tanıyabilir Sağını solunu söyleyebilir
                      Adını yazabilir
                      Basit labirenti tamalayabilir
                      Haftanın günlerini söyleyebilir
                      Basit toplama çıkartma yapabilir
                      100’e kadar sayabilir

Motor Gelişim:

3-4 yaş                     Makas kullanabilir
                               Atlayıp,zıplar,topa tekme atar,parmak ucunda yürür
                               Kısa mesafe koşar,3 tekerlekli bisiklete biner
                               Ayak değiştirerek merdiven çıkabilir
                               Atılan topu tutabilir
                               Öne doğru takla atabilir

4-5 yaş                     4-8 saniye tek ayak üzerinde durabilir
                               Öne doğru,arkaya doğru çift ayak zıplar
                               Eğik çizgiyi ,daireyi makasla kesebilir
                               Ev,adam,ağaç resmi yapabilir

5-6 yaş                     Denge tahtasında yürüyebilir
                               Ayak değiştirerek zıplayabilir
                               Sınırların içini boyayabilir
                               Modele bakarak harfleri,karmaşık şekilleri kopya edebilir.
                               İp atlayabilir
                               İki tekerlekli bisiklete binebilir
                               Patenle kayabilir

Dil Gelişimi:

3-4 yaş                     Soru ekini doğru olarak cümle sonunda kullanabilir
                               Sık kullanılan nesnelerle ne yapıldığını söyleyebilir
                               Gelecek zaman kipini kullanabilir
                               Sıralamalı iki  olayı kısa cümlelerle anlatır 

4-5 yaş                       Edilgen cümle kullanır
                                 Birleşik cümle kullanır (topa vurdum ve top yola kaçtı)
                                 Nesnelerin altını,üstünü bulabilir
                                 Resimdeki saçmalıkları gösterebilir,yardımla anlatabilir

4-5 yaş                       Zıtlıklarla ilgili karşılaştırmalarda en son kelimeyi söyler
                                 ( Örn. Yazın hava sıcaktır,kışın............. ) 
                                 Bildiği bir hikayeyi anlatır
                                 Kafiyeleri farkeder
                                 Karmaşık cümleler kurabilir

1                                Adresini söyleyebilir 
                                 Telefon numarasını söyleyebilir
                                 Basit fıkralar anlatabilir
                                 Günlük deneyimlerini anlatabilir
                                 Sözcükleri tanımlayabilir
                                 Dün ve yarın’ı anlamlı olarak kullanabilir
                                 Yeni ve bilmediği sözcüklerin anlamını sorar

Gülay ÖTERUzm. Pedagog M.A